Gelezen en bekeken: Twelve years a slave

Ik ben wel zevenendertig keer in slaap gevallen na amper vijf pagina’s lezen. Een paar keer gebeurde dat tijdens mijn middagpauze op het werk (gelukkig was ik telkens alleen), een paar keer terwijl ik ziek in de zetel lag (nog begrijpelijk), een paar keer dat ik doodvermoeid in bed kroop (ook nog begrijpelijk). Meestal vecht ik nochtans tegen de vermoeidheid, zodat ik toch minstens tien pagina’s kan lezen. Meestal, het is te zeggen, als het boek die strijdlust waard is. Twelve years a slave was die strijdlust niet waard, maar toch wilde ik het per se uitlezen.

Waarom wilde ik dit boek uitlezen? Uit schuldgevoel. Het boek is geschreven door Solomon Northup, een vrij geboren zwarte man die ontvoerd en als slaaf verkocht wordt in 1841. Echt gebeurd. Geen fictie. En net daardoor voelde ik me zo schuldig. Ik bedoel, hoe erg heeft die man afgezien? Heel erg, ik kan het weten, want ik heb zijn boek gelezen. Een klein efforke tegenover zijn leed, dat moest toch kunnen?

Solomon schreef zijn autobiografie in 1853, in een eerder formeel, zakelijk Engels en met woorden die niet meer gebruikt worden (hitherto, reconnoitre – duidelijk in de context en/of als je wat Frans begrijpt, maar mijn leestempo vertraagde toch). Hij schreef het ook niet om in de prijzen te vallen, enkel om de twaalf verschrikkelijkste jaren van zijn leven te beschrijven, en wellicht in een streven om de slavernij af te schaffen. Dat weerspiegelt zich in de schrijfstijl: gedetailleerde, maar heel droge omschrijvingen, die soms zelfs doen denken aan een handleiding. Zo schrijft hij bijvoorbeeld:

In a previous chapter the mode of cultivating cotton is described. This may be the proper place to speak of the manner of cultivating cane.” (waarop dus een stap voor stap-handleiding volgt)

Gedurende die twaalf jaar ontmoet hij ook veel mensen, zowel slaven als blanke ‘meesters’. Het gruwelijke gedrag van die laatsten wordt dan wel beschreven, maar verder is er weinig diepgang.

Het boek is ook verfilmd. De film leerde ik eigenlijk zelfs eerst kennen, maar ik dacht, laat mij eerst dat boek eens lezen, want da’s meestal beter dan de verfilming. Toen ik het eboek toevallig op bol.com tegenkwam, voor achtentachtig cent, downloadde ik het zonder twijfelen. Of nee, eerst checkte ik de gemiddelde score op Goodreads: 4.12 op 5. Dit moest wel goed zijn.

Inhoudelijk is het natuurlijk heel erg sterk. Dat slavernij ooit heeft kunnen bestaan, dat mensen andere mensen als bezit, als object konden beschouwen en behandelen, afschuwelijk. Maar de formele, enigszins hoogdravende schrijfstijl was gewoon niet mijn ding en zorgde ervoor dat ik dit boek maar heel traag gelezen heb.

Intussen heb ik ook de film gezien. Bepaalde gebeurtenissen zijn verdraaid, weggelaten, ingekort of verbloemd. Het boek is veel harder, gedetailleerder en dus gruwelijker. Al is de film ook niet echt geschikt voor gevoelige kijkers.

Ik gaf het uiteindelijk drie sterren op Goodreads, ook al voelt het een beetje raar en fout om dit soort boek een score te geven. Zou ik dit boek aan iedereen aanraden? Nee. Maar als je wil weten hoe het eraan toe ging in de wereld van de slavernij én als je houdt van formeel, ouderwets Engels, lijkt dit boek een goed begin. Alleen geïnteresseerd in het inhoudelijke aspect? Kijk naar de film.

Met dit boek doorstreep ik trouwens direct drie puntjes van de Verbeelding Book Challenge 2015. Het is ook een non-fictie boek met prentjes erin (zie hierboven), maar die puntjes laat ik nog open voor andere boeken.
10. Een boek gebaseerd op waargebeurde feiten 
15. Een boek dat voor 1900 werd gepubliceerd
21. Een boek dat verfilmd werd